Op 28 januari 1986 werd door NASA de spaceshuttle Challenger voor de 10e keer gelanceerd richting de ruimte. Deze missie was iets specialer dan de voorgaande, want voor het eerst mocht een ‘gewone’ burger mee de ruimte in. Een schooljuf en moeder van twee genaamd Christa McAuliffe was de burger die uiteindelijk bij de zevenmans bemanning zat. Haar droom ging in vervulling. De Challenger lanceerde zichzelf succesvol richting de ruimte. Maar 73 seconden later veranderde die droom echter al in een nachtmerrie. De spaceshuttle ontplofte en Christa en haar bemanningsleden overleefde het ongeluk helaas niet.
Na het vreselijke incident was de hamvraag: hoe kon dit gebeuren? Tijdens het onderzoek kwam eerst een technische oorzaak boven water. Een kleine rubberen ring genaamd de O-ring functioneert alleen als het warmer is dan 11,5°C. Op het tijdstip van de lancering van de Challenger was het echter 2°C! Deze koude temperatuur zorgde ervoor dat de O-ringen niet goed werkten waardoor een lekkage ontstond en de spaceshuttle ontplofte. Dit klinkt als een aspect dat je niet kan missen, maar toch gebeurde het. Want, wat bleek, dit technische mankement had voorkomen kunnen worden als er beter gecommuniceerd was. In het bijzonder, als er minder ‘groepsdenken’ had plaatsgevonden.
Sociale druk
Groepsdenken is een begrip uit de sociale psychologie. Het kan worden gedefinieerd als ‘een fout keuzeproces dat ontstaat door sociale druk van groepsleden om in overeenstemming te blijven’. Een kritische kijk naar de feiten wordt vaak genegeerd. Hierdoor kan het eensgezinde groepsgevoel in stand gehouden worden. Zo ook bij NASA. De populariteit van de ruimtevaart was namelijk gedaald en NASA wilde dit maar al te graag herstellen. Een burger de ruimte in sturen, bleek volgens hen de oplossing.
Daarnaast was er ook druk van President Ronald Reagan, want hij zou die avond de lancering noemen in zijn jaarlijkse toespraak. Dit was natuurlijk goed voor de publiciteit. Bovendien was de lancering van de Challenger al een keer uitgesteld, dus nogmaals uitstellen zou niet goed vallen bij het publiek. Al deze factoren leidde tot meer sociale druk, waardoor de informatie rondom de O-ringen nooit goed is aangekomen bij de top van NASA. Er was een overeenstemming dat de lancering die beruchte 28 januari door zou moeten gaan. Ook al was iedereen die betrokken was bij de lancering een expert, door het groepsdenken werden deze kwaliteiten niet optimaal benut.
Culturele diversiteit
Een goede manier om groepsdenken te voorkomen of te doorbreken, is door te zorgen voor meer diversiteit in een team. Het blijkt namelijk dat bij diverse groepen, de groepsleden minder geneigd zijn om te zoeken naar overeenstemming. Terwijl het in minder diverse groepen kan voorkomen dat leden met een afwijkende mening, de minderheid, onder druk gezet worden om hun mening aan te passen. Door meer culturele diversiteit binnen teams is er dus minder kans dat er groepsdruk ontstaat om je eventueel afwijkende mening te veranderen.
Zo blijkt uit onderzoek van Van der zee (2006) dat in diverse groepen minder het gevoel wordt ervaren je te conformeren aan de groepsmening. Hierdoor zijn mensen ook eerder geneigd om te reflecteren op hun eigen doelen en manier van werken. Werknemers die reflecteren op zichzelf zijn erg belangrijk om als organisatie flexibel en innovatief te zijn. Bovendien blijkt uit datzelfde onderzoek dat cultureel diverse groepen kwalitatief betere ideeën bedenken dan homogene groepen.
Diversiteitsbeleid
Diversiteit blijkt dus een goed middel tegen groepsdenken en andere foutieve groepsprocessen te zijn. Maar hoe stel je precies een diverse groep samen en zorg je dat de afwijkende meningen goed naar voren komen? Hierbij drie tips om je op weg te helpen:
- Door structureel feedback te geven en te reflecteren kan je groepsdenken doorbreken.
- Voeg leden toe aan de groep die er bekend om staan een afwijkende mening te hebben. Zij moeten dan wel zo krachtig zijn om hun mening naar voren te brengen.
- Stimuleer en creëer het gevoel van een veilige omgeving en wederzijds vertrouwen. Het doel is om groepsleden zich veilig te laten voelen hun afwijkende mening te uiten. Hoe veiliger de (perceptie van de) omgeving, hoe groter de kans dat afwijkende meningen daadwerkelijk geuit worden.
Diversiteit in jouw bedrijf
Het tragische ongeval van de Challenger en de dood van onder andere Christa McAuliffe hadden voorkomen kunnen worden. Op een hele andere schaal en hopelijk minder catastrofaal kan dit groepsdenken ook andere negatieve gevolgen hebben, wat ten koste kan gaan van inkomsten, mogelijke innovaties of andere goede ideeën. Wil je weten wat je kan doen onbewuste denkpatronen, zoals groepsdenken, te doorbreken? Daar gaan we graag met je over in gesprek! Neem snel contact met ons op en dan drinken we een (digitale) koffie.
